روز جهانی اقیانوس ها

هشتم ژوئن مصادف با « روز جهانی اقیانوس‌ها » است که از سوی سازمان ملل متحد با هدف حفاظت از این منابع گرانبها و نجات اقیانوس‌ها از خطر آلودگی و تخریب گونه‌ها نامگذاری شده است.

حیات در اقیانوس

اقیانوس اهمیت ویژه‌ای در حیات دارد. تقریبا مسلم است که نخستین صورتهای حیات در اقیانوس‌ها ظاهر شده است و از لحاظ کمیت محض ، هنوز هم قسمت اعظم حیات در اقیانوس‌ها است. حیات در روی زمین محدود به چند مترمربع از سطح زمین است، و حال آنکه حیات در اقیانوس‌ها سراسر اقیانوس را تا اعماق 15 کیلومتری و در بعضی نقاط تا اعماق بیشتر ، اشغال می‌کند.

نامگذاری روز جهانی اقیانوس ها

هر ساله در روز هشتم ژوئن مراسم ” روز جهانی اقیانوس‌ها ” برگزار می شود. برای نخستین بار و در سال 1992، پیشنهاد اختصاص روزی به این نام توسط هئیت کانادایی شرکت کننده در ” اجلاس زمین ” در ریو دو ژانیرو برزیل مطرح شد. در سال 1998، کمیسیون بین دولتی اقیانوس شناسی یونسکو از برگزاری مراسم بین المللی رسمی در این زمینه حمایت کرد. در سال 2002، دو سازمان حفاظت از محیط زیست به نام‌های ” شبکه جهانی اقیانوس ” و ” پروژه اقیانوس ” این روز را با استفاده از شبکه باغ وحش‌ها ، آکواریوم‌ها و گروه‌های زیست محیطی خود در سراسر جهان جشن گرفتند. در نهایت ، مجمع عمومی سازمان ملل نیز به صورت رسمی روز جهانی اقیانوس‌ها را در سال 2008 تعیین کرده و در هشتم ژوئن 2009 نخستین مراسم آن برگزار شد.

در نخستین مراسم روز جهانی اقیانوس‌ها، “ بان کی مون “، دبیر کل سازمان ملل، طی پیام خود به این موضوع اشاره کرد که برگزاری مراسم روز جهانی اقیانوس‌ها به ما اجازه می دهد تا راه‌های مختلفی که اقیانوس‌ها و جوامع انسانی را مرتبط می کنند، مورد توجه قرار دهیم. همچنین، این روز فرصتی برای شناسایی چالش‌هایی است که در حفظ ظرفیت‌های تنظیم شرایط آب و هوایی ، تامین خدمات ضروری زیست‌بوم ، فراهم کردن معیشت پایدار و تفریح ایمن موثر هستند.

آلودگی اقیانوس ها

بسیاری از تاثیرات مخرب آلودگی رودها و دریاچه‌ها را می‌توان بر روی اقیانوس‌ها مشاهده کرد. از آن جا که بسیاری از رودها سرانجام به اقیانوس می‌رسند، آلوده شدن رودها می‌تواند باعث آلودگی اقیانوس نیز بشود. رودهایی که در شمال اروپا از شهرهای بزرگ صنعتی عبور می‌کنند، روزانه مقدار زیادی مواد زاید شیمیایی ، کشاورزی و شهری را به دریای شمال می‌ریزند. گردش آب باعث می‌شود این مواد در نزدیکی ساحل جمع شود؛ و بیشتر آن‌ها را به طرف ساحل هلند هدایت می‌کند.
در شرق آمریکا برای دهه‌ها رایج بود که با قایق به قسمت‌های باز اقیانوس اطلس می‌رفتند و زباله هایشان را در آن جا می‌ریختند. حجم زیادی از مواد زاید بیمارستانی ، فاضلاب و زباله ناگهان در تابستان سال ۱۹۸۸ به سواحل ماساچوست تا نیوجرسی بازگشت. در برابر این اتفاق اعتراضات مردمی زیادی صورت گرفت. کنگره آمریکا که تحت فشار افکار عمومی بود، سال بعد قانون ممنوعیت ریختن زباله در اقیانوس را تصویب کرد. این قانون ریختن هر گونه آلوده کننده‌ای را به اقیانوس ممنوع کرده بود. با این حال ۱۰ تا ۲۰ درصد آلودگی دریا را ریختن زباله در آن تشکیل می‌دهد.
با این که ملموس ترین نتایج آلودگی را می‌توان در سواحل دید اما مرکزی ترین نقاط اقیانوس هم از این خطر در امان نمی‌مانند. علارغم قانون ممنوعیت بین‌المللی ریختن زباله در اقیانوس تخمین زده‌اند که کشتی‌ها روزانه بیش از ۵۰۰ هزار تکه ظرف و کیسه‌های پلاستیکی در اقیانوس می‌ریزند.

فعالیتهای مخرب انسان و تاثیر آن بر اقیانوسها

در حقیقت، فعالیت‌های انسان ، تلفات وحشتناک و پیامدهای منفی چشمگیری را برای اقیانوس‌ها و دریاهای جهان به همراه داشته‌اند. زیست‌بوم‌های آسیب پذیر دریایی مانند صخره‌های مرجانی و شیلات به واسطه ماهیگیری بیش از اندازه ، غیر قانونی ، گزارش نشده و کنترل نشده ، شیوه‌های ماهیگیری مخرب ، حمله گونه‌های مهاجم بیگانه و آلودگی دریایی به شدت تحت تاثیر قرار گرفته‌اند. افزایش دمای آب ، افزایش سطح آب دریاها و اسیدی شدن آب به واسطه تغییرات آب و هوایی نیز بیش از پیش زندگی دریایی ، جوامع ساحلی و جزیره‌ای و اقتصادهای ملی را تهدید می کنند.
همچنین، اقیانوس‌ها تحت تاثیر فعالیت‌های جنایی قرار گرفته‌اند. دزدی دریایی و سرقت مسلحانه از کشتی‌ها ، زندگی و ایمنی دریانوردان و حمل و نقل بین المللی که 90 درصد جابجایی کالا در جهان را به خود اختصاص داده، در معرض خطر قرار داده‌اند. قاچاق مواد مخدر و انسان از طریق دریا نمونه‌های دیگری در این زمینه بوده که زندگی ، آرامش و امنیت در اقیانوس‌ها را تهدید می کنند.
شعار نخستین مراسم روز جهانی اقیانوس‌ها با مضمون ” اقیانوس‌های ما ، مسئولیت ما ” بر وظیفه فردی و جمعی انسان برای حفاظت از محیط زیست دریایی و مدیریت دقیق منایع آن تاکید داشت. بی تردید دریاها و اقیانوس‌هایی امن ، سالم و مولد بخشی جدایی ناپذیر از رفاه ، امنیت اقتصادی و توسعه پایدار برای انسان هستند.

روز جهانی اقیانوس‌ها فرصتی است که هر ساله به افتخار اقیانوس‌های جهان و زندگی دریایی برگزار می شود. این روز زمانی برای درک و تحسین ارزش ذاتی اقیانوس‌ها و ترسیم تصویری از زندگی نسل‌های آینده در صورتی است که ما در تامین امنیت و سلامت آنها شکست بخوریم.

انسان برای تامین مواد غذایی و هوایی که تنفس می کند به اقیانوس‌ها وابسته بوده که دو نیاز اساسی و مهم ما محسوب می شوند. در حقیقت وابستگی انسان به سلامت اقیانوس‌ها به حدی است که بدون آنها امکان بقای ما صفر خواهد بود.