روز جهانی آب

22 مارس برابر با 2 فروردین، از سوی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی آب نام‌گذاری شده است .

رشد فزاینده جمعیت و افزایش مصرف آب، قطع بی رویه درختان جنگلها و تغییر اکوسیستم طبیعت، رشد شهرسازی و افزایش صنایع آلوده کننده آب، شیوه های نامناسب و غیراصولی کشاورزی، احداث سدهای مخزنی و ایجاد دریاچه های مصنوعی همگی از عوامل نابودی چرخه منظم آب در سطح جهان است که نوعی تهدید جدی برای جامعه بشریت محسوب می شوند.

در سال 1992 و در بیست و یکمین دستور جلسه کنفرانس محیط زیست و توسعه سازمان ملل که در شهر ریودوژانیرو برزیل برگزار شد، موضوع روز جهانی آب رسما مطرح شد. در این کنفرانس از کلیه کشورها خواسته شد تا در راستای اجرای بیانیه 21 سازمان ملل، این روز را به عنوان روز ترویج و آگاه‌سازی مردم در مورد آب اختصاص داده و از طریق پخش و اشاعه نشریات و برگزاری کنفرانس‌ها، سمینارها و نمایشگاه‌ها در گرامیداشت آن بکوشند.

علاوه بر کشورهای عضو سازمان ملل، بسیاری از سازمان‌های غیردولتی NGO ها مسائلی از قبیل چگونگی دستیابی بیش از یک میلیارد نفر به آب شرب سالم و یا نقش زن و مرد در خانواده برای دستیابی به آب سالم را پررنگ تر می‌کند. همچنین آژانسی از سوی سازمان ملل برای هماهنگی مسائلی در مورد روز جهانی‌ آب تعیین می‌شود که بسیاری از مسائل را در مورد منابع آبی منعکس می‌کند. بخش امور اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل (UNDESA)، دهه 2005 تا 2015 را با عنوان “آب برای زندگی” معرفی کرده است.

این دهه با هدف جهانی ‌”تمرکز بیشتر روی موضوعات مربوط به آب” آغاز شده که تلاش برای استفاده از مشارکت زنان در فعالیت‌های توسعه مرتبط با آب و همکاری در همه سطوح برای دستیابی به اهداف مربوط به آب در اعلامیه هزاره و برنامه نشست جهانی توسعه پایدار در ژوهانسبورگ را شامل می‌شود. از سال1993هر سال یک شعار جدید درباره مسائل حیاتی و حساس آن زمان برگزیده می‌شود تا فعالیت‌های جامعه بر پایه آن شعار شکل گیرد.

جایگاه آب در اسلام
” هو الذی انزل من السماء ماء لکم منه شراب و منه شجر فیه تسیمون”( نحل/10)
« خدایی که آب را از آسمان فرو فرستاد که از آن بیاشامید و درختان پرورش دهید تا از میوه آن بهره مند شوید  به برگ آن حیوانات خود را بچرانید.»

بدون شک منافع آب صرفا نوشیدن انسان و روییدن درختان و گیاهان و مصرف چهار پایان نیست ، بلکه بنیان حیات بر آب نهاده شده است.

چنانچه در آیه ای دیگر آمده است :
” و هو الذی خلق السموات و الارض فی ستة ایام و کان عرشه علی الماء…”( هود/7)
« و او خدایی است که آسمان و زمین را در فاصله شش روز آفرید و عرش با عظمت او بر آب قرار یافت.»
در آیات یاد شده خداوند تبارک و تعالی ضمن بیان فوائد آب ، ارزش والا و اهمیت آن را به انسانها بفهماند.

ودر آیه دیگری حق تعالی دنیا را به آب تشبیه کرده است:
” و اضرب لهم مثل الحیوة الدنیا کماء انزلنه من السماء…”( کهف/45)
« (ای رسول ما برای امت) زندگی دنیا را برای آنها به آبی تشبیه کن که از آسمان فرو می فرستیم.»
در روایات آمده که شخصی از امام صادق(ع) پرسید: آب چه طعمی دارد؟ امام (ع) نخست فرمودند: به منظور یاد گرفتن، سوال کن ، نه به منظور بهانه جویی! سپس اضافه فرمودند :« طعم آب ، طعم حیات و زندگانی است» خداوند می فرماید: ” و جعلنا من الماء کل شیء حی.»

ضعیت منابع آب در ایران
ایران جزء کشورهای کم آب و خشک، و دارای منابع آب محدود است. حجم نزولات جوی نسبت به خشکیهای کره زمین به ازاء هر کیلومتر مربع 830 هزار متر مکعب می باشد، در حالی که این میزان نسبت به وسعت خشکیهای ایران تنها 250 هزار مترمکعب است. از طرف دیگر کلیه آبهای موجود درایران قابل استفاده نیست و درصد بالایی را آبهای شور تشکیل می دهند، که روزبه روز برمیزان آنها افزوده می شود. از سویی برداشت بی رویه آبهای زیرزمینی شیرین از طریق چاههای عمیق و نیمه عمیق باعث کاهش میزان آب شیرین و افزایش آبهای شورمی شود.

درنتیجه حاصلخیزی زمینهای کشاورزی کاهش می یابد و تبدیل به زمینهای شور می گردند؛ و چون تبدیل آبهای شور به شیرین به دلیل هزینه زیاد، مقرون به صرفه نیست، بنابراین باید با استمرار صرفه جویی عمومی ، برنامه ریزی دقیق ،استفاده بهینه از آب ، جلوگیری از هدر رفتن منابع موجود ، تصفیه مجدد پسابها و به کارگیری مجدد آنها، کمبود آب را جبران کرد.

اهمیت آب درجهان و خاورمیانه:
اکثر کشورهای جهان جهت تامین آب سرمایه گذاریهای زیادی کرده و با ایجاد سیستمهای گوناگون از به هدر رفتن آن جلوگیری می کنند. در کشورهای خاورمیانه نیز ، جنگ بعدی را جنگ بر سر آب می دانند. به طور مثال کشورهای سوریه و عراق با ترکیه، رژیم اشغالگر قدس با فلسطینیان ساکن در کرانه رود اردن همواره تامین آب مورد نیاز خود کشمکش دارند.
منطقه خاورمیانه جزء مناطق کم آب دنیا می باشد، ولی نرخ رشد جمعیت آن از بالاترین نرخهای رشد است؛ از سوی دیگر با پایین رفتن سطح آبهای زیرزمینی و بالا رفتن میزان نمک آبهای موجود و آلودگی روز افزون آنها، مساله آب به یکی از چالشهای جدی و خطرناک منطقه تبدیل شده است.