5 دی ماه – روز ملی ایمنی دربرابر زلزله

نامگذری روز ملی ایمنی دربرابر زلزله

روز پنجم دی ماه مصادف با واقعه زلزله بم در تقویم رسمی کشور روز ملی ایمنی در برابر زلزله نامگذاری شده‌است.

پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با توجه به ضرورت آگاه سازی و ارتقای فرهنگ عمومی در برابر زلزله با پیشنهاد نامگذاری این روز به عنوان «روز ملی ایمنی در برابر زلزله» فرصتی را فراهم کرد تا هر ساله با برگزاری برنامه ها و فعالیت های آموزشی و ترویجی متنوع در این روز، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره چند ده هزار قربانی این فاجعه تلخ، زمینه ارتقای آگاهی عمومی و شاخص های ایمنی در برابر زمین لرزه در کشور فراهم شود.

زلزله فاجعه بار بم
زلزله بم به شدت ۶٫۶ ریشتر در ساعت ۵:۲۶ بامداد ۵ دی ۱۳۸۲ شهر بم و مناطق اطراف آن در شرق استان کرمان را لرزاند که به موجب آن بیش از 40 هزار تن جان باختند و ۱۰۰ درصد منازل در برخی مناطق بم تخریب شدند.در واقع زلزله بم که به کشته و مجروح شدن بیش از ۷۰ هزار نفر از هموطنانمان منجر شد و تبعات ناگوار آن همچنان هزاران هزار نفر از بازماندگان فاجعه را آزار می دهد، قطعا یکی از تلخ ترین سوانح تاریخ معاصر ما و روزی فراموش ناشدنی در خاطره مشترک ایرانیان است.

منشا پيدايش زمين لرزه:
زمين لرزه ها توسط فرآيندهاي بنيادين و قدرتمند زمين شناختي که خارج از حيطه کنترل ما هستند، به وجود مي‌ آيند. اين فرآيندها نسبتا غير قابل پيش بيني است که در اثر فعل و انفعالات دروني زمين و برهمکنش مواد مذاب داخلي زمين که آشوب هاي شديدي را در داخل زمين علاوه از بازتاب بيروني آن به وجود مي آورند. براي پي بردن به ماهيت وجودي، علل پيدايش، زمان وقوع و قدرت زلزله به تکنولوژي هاي پيشرفته نياز هست.

پيش بيني زلزله:
امواج زلزله‌اي ثبت شده، مي تواند به ما اطلاع دهند که ارتعاش ‌هاي بسيار قوي تري در راه است، اما اين اطلاعات مي تواند فقط چند دقيقه پيش از وقوع زلزله به ما اخطار دهد. دانشمندان مي ‌توانند بر پايه حرکت‌ هاي صفحه‌ ها در زمين و موقعيت منطقه‌هاي گسل، پيش بيني کنند که در کدام مناطق احتمال وقوع زلزله زياد است. هم چنين با تحقيق در تاريخ زمين لرزه‌ هاي روي داده در منطقه مورد نظر، زمان احتمالي وقوع زلزله را پيش بيني کنند. با اين همه اين پيش بيني ها معمولاً بسيار ضعيف هستند.
اما پيش بيني دانشمندان در مورد پس لرزه ها دقيق ‌تر است. پس لرزه‌ها، لرزه ‌هايي است که پس از زلزله اوليه روي مي ‌دهد. اين پيش بيني‌ ها براساس تحقيق‌ هاي بسيار وسيعي که در مورد الگوهاي پس لرزه‌ ها انجام شده است، صورت مي گيرد. زلزله شناسان در اين مورد که چگونه زمين لرزه‌ هايي که از يک گسل شروع شده اند، مي توانند زلزله‌ هاي ديگري را در گسل‌ هاي متصل به يکديگر به وجود آورند، پيش بيني ‌هاي دقيقي انجام مي ‌دهند.

پيش بيني فيزيکي زمين لرزه:
زمينه ديگر بررسي، ارتباط بين بارهاي الکتريکي و مغناطيسي در صخره‌ ها و زمين لرزه است. بعضي از دانشمندان بر اين عقيده اند که اين ميدان الکتر و مغناطيسي پيش از زمين لرزه تغيير مي کند. علاوه بر اين زلزله شناسان خروج گاز از زمين و تغيير شکل زمين را به عنوان علائم اخطار دهنده زمين لرزه مي شناسند. با اين همه در بسياري از موارد نمي ‌توان زمين لرزه را با دقت کافي پيش بيني کرد.

روشهای مقابله با زمين لرزه!
عمده پيشرفت هايي که طي 50 سال گذشته حاصل شده است به آمادگي براي زلزله و مخصوصاً حيطه مهندسي عمران مربوط مي شود. طي چند دهه اخير استانداردهايي براي ساخت ساختمان ها در نظر گرفته شده است تا مقاومت آن ها در برابر نيروي امواج زمين لرزه افزايش يابد. از استانداردهاي جديد مي توان به تقويت مصالح اشاره کرد. طراحي بناها به شيوه اي که از انعطاف پذيري لازم براي جذب ارتعاش ها برخوردار باشند بدون آن که تخريب شوند، يکي ديگر از اين روش هاست.

طراحي ساختمان ‌ها به شيوه اي که بتوانند اين ضربه‌ ها را بگيرند، مخصوصاً در مناطقي که زلزله خيز هستند، از اهميت بسياري برخوردار است. يکي ديگر از مولفه ‌هاي آمادگي، آموزش مردم است. امروزه بسياري از سامانه ‌هاي دولتي در اغلب کشورها دفترچه‌ هاي راهنمايي منتشر مي‌ کنند که در آن چگونگي وقوع زلزله، راهنمايي‌ هايي در مورد حفاظت خانه در برابر زلزله‌ هاي احتمالي و فعاليت‌ هايي که در زمان وقوع زلزله بايد انجام داد، گردآوري شده است.