هجدهم آبانماه، بهعنوان روز ملی کیفیت نامگذاری شده است.
در این روز، به برترین و سرآمدترین سازمانهای ایرانی حائز شرایط در بخشهای مختلف کشور شامل سازمانها، بنگاههای اقتصادی بزرگ، واحدهای عملیاتی، مؤسسات بخش عمومی، بنگاههای کوچک و متوسط مستقل و بنگاههای کوچک و متوسط وابسته که در زمینه ارتقاء کیفیت و سرآمدی کسب و کار، فعالیتهای چشمگیری انجام دادهاند جوائزی اعطا میشود .
عالیترین مرجع تصمیمگیری در جایزه ملی کیفیت ایران ، شورای سیاستگذاری میباشد و مطابق نظامنامه جایزه ، دبیرخانه جایزه ملی کیفیت ایران مستقر در مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مجری جایزه بوده و کلیه عملیات اجرایی مرتبط با جایزه را عهدهدار است. یک کمیته فنی متشکل از ۲۱ نفر کارشناس متخصص در زمینه مدیریت کیفیت و مباحث سرآمدی نیز، دبیرخانه و شورای سیاستگذاری را در طرحریزی و اجرای ملی کیفیت ایران یاری مینمایند .
کیفیت چیست ؟
كيفيت به معناي دستيابي به استانداردهاي از پيش تعيين شده است. با توجه به اين تعريف ابتدا استانداردهاي توليد محصول يا ارايه خدمت مشخص میشود ; سپس فعاليت ها در جهت دستيابي به ايناستانداردها انجام شده و استانداردها را براي داده ها ( مواد ، نيروي انساني ، تجهيزات ، فضا، پول و…) و فرآيندها در نظر مي گيرند.
استانداردها با توجه به نيازها و انتظارات مشتري ها مشخص مي شوند. با توجه به ظرفيت و توانايي فرآيندها و متغيرهاي مؤثر بر محيط ارايه خدمت ، استانداردها را به طور عام نمي توان تعميم داد ; براي هر خدمت با توجه به شرايط محيطي و مشتري هاي آن شايد لازم باشد استانداردهاي مخصوص به خود تعيين شود و فعاليت ها در جهت دستيابي به آن استانداردها صورت پذيرد .
كيفيت به معناي كار را بار اول صحيح انجام دادن و بارهاي بعد بهتراز بار اول انجام دادن است . تعريف فوق متضمن تصميم گيري كيفي است . زيرا بسياري از كارها هستند كه انجام مي گيرند ; ولي آن كارها در راستاي رسالت سازمان و دستيابي به هدف يا آرمان مشترك ترسيم شده براي سازمان ، نيست ; اين تعريف داراي عملكرد كيفي نيز مي باشد چرا كه كارهاي درست به طور صحيح انجام داده مي شوند .
زماني كه فرآيندها براي توليد محصول يا ارايه خدمت عمل مي كنند ، دوباره كاري، كار هاي اضافي ، كارهاي موازي اتفاق افتاده و اتلاف منابع نيز وجود دارد ; با انجام صحيح امور مي توان دوباره كاري، موازيكاري و اتلاف منابع را به حداقل رساند . در نهايت تعريف بالا متضمن ارتقاي مستمر نيز خواهد بود . زيرا كارهاي درستي كه بار اول صحيح انجام شدهاند در دفعات بعد بهتر از بارهاي قبل صورت مي گيرند و تلاش بر اين است كه دوباره كاري و كارهاي اضافي و اتلاف منابع كمتر از دفعات قبل ارايه خدمت يا توليد محصول باشند و اين مفهوم ارتقاي مستمر را بيان مي كند.
دستیابی به کیفیت
سخن حضرت علي(ع) كه مي فرمايند: هر كسي دو روزش يكسان باشد او زيان كار خواهد بود . تأييدي بر ارتقاي مستمر و پيشگيري از زيان مي باشد . کیفیت به معنای پاسخ درست به نیاز و انتظارات مشتری است . كيفيت زماني قابل دستيابي است كه فرآيندها و فعاليت هاي سازمان به طور مستمر با نيازها و انتظارات مشتري هاي سازمان طراحي شود و به اجرا درآيد . در اين تعريف به شناخت، تعيين نيازها ، انتظارات مشتري ها و پرداختن به آن ها تأكيد مي شود .
ارايه كنندگان خدمات ، اهميت بيشتري به نيازهاي مشتري ها مي دهند ، تا آن چيزي كه مشتري ها درخواست مي كنند ; از طرف ديگر مشتري ها تمايل بيشتري به خواسته هاي خود دارند . ارايه كنندگان خدمات بايد قادر باشند انتظارات مشتري ها را بشناسند و به دنبال كسب اعتماد مشتري ها و درك نيازهاي آن ها باشند .
گفتگو عبارت از اظهار خلاق و آزادانه موضوعات اساسي و پيچيده و گوش سپردن به نقطه نظرات ديگران مي باشد. در حين گفتگو افراد در افكار خود به كاوش مي پردازند. در گفتگو ، ارايه كنندگان خدمات و مشتري ها با كمك يكديگر، شناخت عميقتري نسبت به هم پيدا مي كنند . ارايه كنندگان نیز در ارايه خدمت خود موجب جلب رضايت مشتري ها مي شوند و اعتماد آن ها را كسب مي كنند. يكي از اساسي ترين عوامل براي كيفيت ، آشنايي با نيازها و انتظارات مشتري ها در داخل سازمان (مشتري هاي داخلي) و در خارج سازمان (مشتري هاي خارجي) مي باشد .
بهبود روش هاي انجام كار سبب كاهش دوباره كاري ها ، كارهاي اضافي ، اتلاف منابع ، كاهش مخارج كنترل كيفيت و در نهايت باعث كاهش هزينه خواهد شد . دلايل ديگر براي كيفيت اثر بخشي ، مناسب بودن و كارآيي مي باشد كه از عناصر اساسي يك نظام و مراقبت كيفي هستند .