روز ملی صادرات – 29 مهر

از سال 1376  بيست و نهم مهر ماه با تصويب شوراي فرهنگ عمومي كشور، به عنوان روز ملی صادرات تعيين گرديد . تعیین یک روز از روزهای سال برای صادرات ضمن ترویج فرهنگ صادرات در میان توده مردم ، تقدیر از فعالان اقتصادی ، فرصتی برای تبادل افکار ، شناخت گیرها و تنگناها و بررسی راهکارهایی برای رسیدن به هدف والا ی جهش صادرات می باشد .

صادرات چیست؟

فروش يا عرضه‌ي كالا‌ها و خدمات هر كشور را به كشورهاي ديگر ، در ازای دريافت كالا ، خدمات ، ارز ، طلا، تسويه ی بدهی يا برای كمك بلاعوض ، صادرات گويند ; به هر شخص حقیقی و یا حقوقی که دارای کارت بازرگانی یا مجوز وزارت بازرگانی بوده و اقدام به صدور کالا کند صادرکننده گویند .

وابسته شدن ایران به صادرات نفت

صادرات ايران در دوره‌ی قاجار و پهلوی ، از رشد كم و نامناسبی برخوردار بود ; مهم‌ترين عامل كندی رشد اقتصاد ايران را ، می توان در نوع رابطه ی استعماری كشورهای استعمارگر با ايران جست ; كه از همان آغاز ، اين رابطه با قطع پيوند ميان كشاورزی ، توليد معدنی و صنايع دستي كشور و سپس نابودی صنايع دستي و تبديل كشور به توليد كننده ی مواد كشاورزی و نفت همراه بود .
پيش از تسلط استعمار روس و انگليس بر اقتصاد ايران ، تجارت خارجی ايران بيشتر با كشورهای آسيایی انجام می شد ; و صادرات كشور طيف وسيعی ازكالاهاي كشاورزی و صنعتی (صنايع دستی) را در بر میگرفت . اما با شكست نظامی ايران از روسيه و تحميل قراردادهای تجاری همراه با اعطاي امتياز به روسيه و انگليس و تغيير در طرف‌های تجاری ايران مرحله‌اي جديد آغاز شد ; كه نشان از پيامدهای ناخوشايند بر اقتصاد ايران داشت . از طرف ديگر، اين روند در دوره ی پهلوی و سال‌های پس از جنگ جهانی ، ادامه يافت . در دوره‌ی پهلوی اول ، آلمان و پس از جنگ ، آمريكا به صورت مهم‌ترين طرف‌های تجاری ايران درآمدند ; و رشد وابستگی در اقتصاد ايران در دهه‌ي 40 تشديد شد و در هفت سال اول دهه ی 50 ، به اوج خود رسيد . ( روز ملی صادرات )

از اين رو ، اگر ايران در گذشته و قبل از آغاز رابطه با دولت های استعماری با توليد و ساخت متنوع محصولات اقتصادی در مبادلات بازرگانی خارجی به صورت فعال شركت میداشت و از مزاياي آن بهره‌مند میشد ; رفته رفته با تحميل رشد ناموزون و تحميل تقسيم بين‌المللی كار، اقتصاد كشاورزي ايران كه به صدور محصولات كشاورزي وابسته بود به صدور نفت وابسته شد . از طرفی ، اگر ابتدا ميزان واردات ناچيز می بود و كل اقتصاد كشور را تحت تأثير قرار نمیداد ; در مقطع بعدی با جاافتادن تقسيم بين‌المللی كار، نوع واردات و كشورهای صادر كننده ی كالا به ايران ، به عامل تعيين كننده ای در حركت اقتصادی ايران تبديل شد .
بنابراين ، بر بستر چنين زمينه‌اي بود كه ايران سه دوره ی صنعتی شدن را در سال‌های پيش از 1300، 1300-1320 و 1347-1357 پشت سر گذاشت . تحولات يادشده ، نه تنها تغييری در اقتصاد تك محصولي كشور به وجود نياورد ; بلكه به تغيير نوع محصول و تشديد آن انجاميد و اقتصاد تك محصولي كشاورزی ، به اقتصاد تك‌ حصولی نفت تبديل شد . از طرف ديگر ، صادرات كالا وجه ديگری از بازرگانی خارجی است و بر خلاف واردات ، بيانگر امكانات توليد كشور پيشرفت چنداني نكرد .

صادرات موتور محرکه اقتصاد

در واقع صادرات به عنوان موتور محرکه اقتصاد و رمز بقای کشورها در بازارهای جهانی نقش مهمی را در عرصه اقتصاد ایفا می کند .( یکی از علت های نام گذاری روز ملی صادرات ) . زیرا تقویت ظرفیتهای تولید و ایجاد ظرفیتهای جدید و هموار کردن راه توسعه صادرات ، نقش دولت را به عنوان تضمین کننده سرمایه گذاری های موجود و کاهش انحصار پررنگ تر می کند .
با تنوع بخشی به اقتصاد و درآمدها در جهت کاهش وابستگیها و نوسان های اقتصادی ، ایجاد اشتغال و افزایش رفاه موضوعاتی هستند ; که کاهش وابستگی به عایدات حاصل از فروش نفت و افزایش صادرات غیر نفتی را می طلبند . چرا که افزایش بیش از پیش صادرات غیر نفتی یعنی افزایش تولید و در نتیجه افزایش تقاضا برای نیروی کار که همان ایجاد اشتغال و کاهش بیکاری است . در نتیجه با افزایش صادرات غیر نفتی می توان به راحتی معضل بیکاری و حتی تورم را در سطح جامعه ریشه کن کرد .